Tag Archives: choroba przewlekła

Droga do przewlekłego bólu i jak z niej zejść

JAK ROZWIJA SIĘ BÓL PRZEWLEKŁY Z PERSPEKTYWY DYSREGULACJI UKŁADU NERWOWEGO

1. Trudne doświadczenia z dzieciństwa
W dzieciństwie układ nerwowy uczy się wykrywać niebezpieczeństwo. Z każdym doświadczeniem, które wydaje się fizycznie lub emocjonalnie niebezpieczne, mózg uczy się szybciej przechodzić w tryb ochronny, a jego „system alarmowy” może stawać się coraz bardziej wrażliwy.

2. Strategie radzenia sobie

W obliczu wyzwań dzieci często próbują redukować konflikt poprzez grzeczne, perfekcyjne zachowanie. Takie dzieci wykazują się większą dojrzałością, często są określane jako wyjątkowo dojrzałe na swój wiek. W dorosłości stają się perfekcjonistami, mają silną potrzebę kontroli i organizacji, tłumią swoje potrzeby na rzecz zadowalania innych. Stale skanują otoczenie w poszukiwaniu nawet drobnych zmian w zachowaniu ludzi, czując na sobie odpowiedzialność za zmianę ich nastroju. Kosztem, który się z tym wiąże, jest wyuczony, ciągły stan napięcia i czujności w układzie nerwowym.

3. Doświadczenia zdrowotne
Incydenty zdrowotne w dzieciństwie mogą mieć ogromny wpływ na to, jak ochronny staje się układ nerwowy. Poważne operacje, urazy lub nieprawidłowa diagnoza mogą prowadzić do katastrofalnego bólu, zwiększonej aktywności ciała migdałowatego i intensywniejszego odczuwania bólu.

4. Codzienne stresory
Kiedy nadopiekuńczy układ nerwowy spotyka się z codziennymi stresorami wieku dorosłego, często reaguje produkcją objawów fizycznych. Te symptomy mogą obejmować bóle głowy, problemy żołądkowe, napięcie mięśni, bóle pleców, przyspieszone tętno i wiele innych.

5. Najważniejsze wydarzenia z życia
Tak jak codzienne stresy wywołują objawy fizyczne, tak poważne zmiany życiowe często mogą zbiegać się z rozwojem nowych symptomów lub pogorszeniem obecnych już objawów. Typowe wydarzenia to:
• Zmiana statusu związku
• Zmiana mieszkania
• Śmierć lub utrata bliskiej osoby
• Zmiana w zatrudnieniu lub karierze
• Trwająca dyskryminacja
• Zmiana sytuacji finansowej
• Zaangażowanie w nadużycie w związku
• Traumatyczne wydarzenie

6. Objawy przewlekłe
W dowolnym momencie nadaktywny układ nerwowy może osiągnąć punkt krytyczny i rozpocząć cykl przewlekłych objawów. Objawy te mogą zaczynać się od urazu, patologii leżącej u podstaw, mogą też pojawić się znikąd.

Typowe przykłady to:
• Migreny
• Fibromialgia
• Zmęczenie
• Ból pleców
• Ból szyi lub barku
• Ból dłoni lub nadgarstka
• CRPS
• Ból kolana
• Ból nóg lub stóp
• Neuralgia nerwu trójdzielnego
• IBS i inne problemy z układu trawiennego
• Utrzymujący się ból po kontuzji
• Inne objawy trwające >3 miesiące

7. Wyuczone ścieżki neuronowe
Układ nerwowy jest wyjątkowo plastyczny, co oznacza, że ​​łatwo przyswaja sobie nawyki. Ból jest jednym z tych nawyków. Ścieżka neuronalna, którą podążają neurony niosące informację o bólu z ciała do mózgu „wydeptuje” się jak często uczęszczana ścieżka na łące. Im bardziej układ nerwowy „ćwiczy” aktywując określony objaw, tym łatwiej jest go ponownie i ponownie aktywować nawet przy minimalnej aktywacji.

8. Zmiany w mózgu
Ponieważ ból staje się przewlekły, wiele osób doświadcza dostosowania wrażliwości. Układ nerwowy zaangażowany w reakcję bólową wspomaga zachowanie homeostazy w organizmie, wywołując zmiany w krążeniu, na przykład poprzez przyspieszenie akcji serca, zwiększenie ukrwienia w mózgu i mięśniach, a także w procesie oddychania, przyspieszając i pogłębiając oddech. Są to wrodzone reakcje, przygotowujące organizm do podjęcia jednej z trzech możliwych reakcji, walki, ucieczki lub zamrożenia. Zdarza się jednak, iż powyższe reakcje w organizmie utrzymują się zbyt długo, często na skutek braku lub niewłaściwej terapii przeciwbólowej, co może prowadzić do licznych powikłań, uszkodzenia OUN (ośrodkowy układ nerwowy), co często skutkuje pojawieniem się przewlekłego zespołu bólowego.
Mózg staje się coraz bardziej opiekuńczy, wykrywając niebezpieczeństwo i wywołując reakcję bólową, nawet gdy tego niebezpieczeństwa już nie ma.

9. Stres związany z bólem
Przewlekły ból oddziałuje nie tylko na mózg, ale także na każdy aspekt życia, w tym:
• Poziom aktywności fizycznej
• Życie społeczne
• Relacje
• Tożsamość
• Zdrowie psychiczne
• Codzienna rutyna

10. Spirala w dół
Zmiany zachodzące w mózgu, oraz zmiany życiowe, które towarzyszą przewlekłemu bólowi, dostarczają chorobie paliwa. Działania, które w naturalny sposób łagodzą ból i uwalniają „szczęśliwe chemikalia”, stają się ograniczone, podczas gdy rośnie strach i czujność.

11. Wiedza
Mózg przetwarza chroniczny ból za pomocą swojego systemu strachu. To dlatego, że część sygnałów bólowych przetwarzana jest w układzie limbicznym, gdzie powstają reakcje emocjonalne. Reakcją na ból jest często lęk, złość, zagubienie, wstyd. te emocje napędzają układ limbiczny by uruchamiał cykl obronny.
Aby odwrócić cykl bólu, racjonalna część mózgu (kora przedczołowa) często musi się bardziej zaangażować. Zdobycie wiedzy o mechanizmach bólowych może pomóc korze przedczołowej odgrywać większą rolę.

12. Samopoznanie
Aby system nerwowy znów poczuł się bezpiecznie, ważne jest, aby zrozumieć, co sprawiło, że stracił poczucie bezpieczeństwa.

Zrozumienie podróży układu nerwowego w ból zapewni wyraźniejszą mapę wyjścia.


13. Przebudowa ścieżek nerwowych
Proces przebudowy ścieżek nerwowych przewlekłego bólu wymaga eksperymentowania, cierpliwości i konsekwencji. Techniki, których skuteczność została potwierdzona naukowo, mogą bardzo pomóc w tym procesie. Typowe techniki obejmują:

• Psychoedukacja o bólu
• Terapia poznawczo-behawioralna
• Prowadzona medytacja
• Prowadzona wizualizacja
• Techniki autoregulacyjne
• Stopniowane techniki motoryczne
• Ekspresyjne pisanie
• Biofeedback
• Terapia Somatic Experiencing
• Techniki Mindfulness
• Wsparcie społeczne/rówieśnicze
• I wiele innych

14. Nowe ścieżki neuronowe
Uzbrojeni w nowe spojrzenie na ból i wiedzę, możemy zacząć uczyć stary układ nerwowy nowych sztuczek. Praktykowanie technik autoregulacyjnych pozwala zwiększyć „elastyczność” układu nerwowego, ucząc go jednocześnie ponownie odczuwać stan bezpieczeństwa. Przyjemność, spontaniczna zabawa, odczuwanie wdzięczności i aktywność fizyczna aktywują układ nagrody w mózgu, który zwiększa tolerancję na ból. To potężne nawyki, które uwalniają hormony łagodzące ból. Im więcej tych nowych nawyków jest praktykowanych,tym bardziej komfortowo poczują się w układzie nerwowym.

15. Świeża perspektywa
Wykonanie tych kroków może znacznie zmniejszyć objawy fizyczne, ale to nie jedyna korzyść. Praca, jaką trzeba wykonać by zmienić wyuczone mechanizmy bólowe i reaktywność układu nerwowego, wpływa na każdy aspekt życia, pozwalając na głębsze zrozumienie siebie, lepsze relacje, większą radość z codziennego życia i kochającą relację z ciałem.

Odporność psychiczna – czym jest i jak się kształtuje

Efekt ukończonej terapii to nie tylko powrót do zdrowia po bolesnych przeżyciach, ale także umiejętność skutecznego sprostania przyszłym wyzwaniom i zapobiegania ponownej traumie. Kluczem do osiągnięcia tego celu jest zbudowanie odporności i zdolności do samoregulacji. Można powiedzieć, że jest to jeden z głównych celów dobrej psychoterapii. Odporność psychiczna jest zazwyczaj identyfikowana jako zdolność do skutecznego radzenia sobie i przystosowania się do życiowych wyzwań, niepowodzeń i traum. Nie oznacza to, że osoby z odpornością nie doświadczają traumy ani stresu, po prostu mają tendencję do naturalnego powrotu do zdrowia w sposób, w jaki osoby pozbawione odporności nie potrafią. 

Fizjologiczna odporność (rezyliencja) powszechnie rozumiana jest w kontekście kosztów ponoszonych fizycznie w reakcji na różnego rodzaju stresory. Interesującą rzeczą dotyczącą rezyliencji jest to, że budowanie odporności fizycznej poprzez odpowiednią regenerację fizjologiczną po oddziaływaniu stresorów – poprzez odpowiednią ilość snu, ćwiczenia fizyczne, odpowiednią opiekę medyczną itp. – również pozytywnie wpływa na naszą odporność psychiczną. Z kolei nasza odporność psychiczna pomaga nam w bardziej pozytywnym reagowaniu na fizyczne stresory, takie jak choroba. 
Konsekwentnie w badaniu odporności widzimy, że pewna ilość stresu jest konieczna w celu zwiększenia odporności. 

W szczególności wydaje się, że to powrót do zdrowia po wyzwaniach buduje odporność i rezyliencję. Zapewnia to coś, co nazywamy dylematem trzech niedźwiedzi: nie za dużo stresu i nie za mało, ale wystarczająco dużo, aby możliwa była regeneracja i zwiększona odporność.

To prowadzi nas do koncepcji samoregulacji. W sensie fizjologicznym proces ten zwykle określa się mianem homeostazy. Samoregulacja/homeostaza może być postrzegana jako jeden z elementów rezyliencji, ponieważ można ją zdefiniować jako tendencję dowolnego systemu do powrotu do równowagi po tym, jak coś go zakłóci. Kluczowym słowem jest tutaj tendencja. Idea samoregulacji/homeostazy zakłada psychologiczną lub somatyczną zdolność do utrzymania równowagi poprzez naturalną tendencję do powrotu do stabilności po jakimś zakłóceniu. Oczywiście w przypadku osób cierpiących z powodu traumy taka równowaga często nie jest już ich tendencją. Częściej mają skłonność do dysregulacji układu nerwowego i braku stabilności. Zamiast naturalnej równowagi, takie osoby często muszą podjąć ogromny wysiłek psychologiczny lub fizjologiczny aby poradzić sobie z trudnościami . Innymi słowy, ich zdolność do samoregulacji jest hamowana. Możemy przypuszczać, że to z kolei zmniejsza ich ogólną odporność psychiczną.

Kiedy zostaje przywrócona zdolność do prawdziwej samoregulacji, wkłada się znacznie mniej wysiłku w osiągnięcie i utrzymanie równowagi. Energia nie jest już zużywana w procesie aktywnego zarządzania nierównowagą, ale jest dostępna dla innych funkcji. Tutaj widzimy, jak ważna jest samoregulacja w budowaniu odporności. Kiedy ktoś jest zdolny do samoregulacji, ma mniejsze wymagania zarówno wobec jego psychicznego/emocjonalnego wysiłku, jak i tego fizjologicznego/somatycznego. To zmniejszenie popytu prowadzi do większej odporności. 
Nabieramy coraz większego zaufania do swojej zdolności pozytywnego reagowania na wyzwania życiowe, przywracania równowagi po takich wyzwaniach oraz zdobywania wglądu i siły dzięki sprostaniu tym wyzwaniom. To jest właśnie definicja człowieka odpornego psychicznie.

Biofizjologiczne modele leczenia traumy, takie jak Somatic Experiencing®, współpracują bezpośrednio z tym interfejsem psychologii i fizjologii. W przypadku takich modeli nacisk kładziony jest na jednoczesne budowanie zarówno odporności fizjologicznej/somatycznej, jak i psychologicznej/emocjonalnej. W tych modelach reakcja na stres jest postrzegana jako potencjalny sposób na budowanie zdolności do odporności (czasami określanego jako zasób lub zasób somatyczny). W tym kontekście wspieramy osobę w jej doświadczeniu skutecznego przezwyciężania wyzwaniom, które towarzyszyły traumatycznie stresującemu wydarzeniu oraz w przejściu na wyższy poziom fizjologicznej samoregulacji. Dzięki temu wsparciu zaczynamy ufać własnym zdolnościom do wyjścia z trudnych wydarzeń życiowych. A sama regeneracja zwiększa odporność.

Ból ostry a ból przewlekły.

Ból to najczęściej występujący w medycynie objaw przysparzający wielu trudności zarówno klinicystom, jak i pacjentom. Na trudności te składają się złożone mechanizmy powstawania i różnice indywidualne w percepcji do- znań bólowych. Ból określa się jako przykre doznanie czuciowo-emocjonalne wywołane aktualnie występującym lub prawdopodobnym uszkodzeniem tkanek, lub takie, które opisywane jest w kategoriach takiego uszkodzenia.

Czytaj dalej „Ból ostry a ból przewlekły.”

Ciało vs choroba. Jak odzyskać kontrolę i znów żyć aktywnie? Cz 2

Uwzględniając informacje z pierwszej części tego artykułu, zastanów się nad czym chcesz popracować.

1. Starasz się być aktywny, ale wiesz, że robisz to zbyt rzadko lub za krótko, a więc chcesz zwiększyć częstotliwość swojej aktywności
2. Pewne zachowania Ci nie służą, lub zabierają czas, który mógłbyś poświęcić na angażowanie się w bardziej konstruktywne czynności, a więc chcesz zmniejszyć częstotliwość lub całkowicie zrezygnować z pewnych nawyków
3. Pewnego zachowania lub nawyku brakuje w Twoim repertuarze aktywności, a więc chciałbyś nauczyć się czegoś nowego i wprowadzić to do swojego codziennego życia

Czytaj dalej „Ciało vs choroba. Jak odzyskać kontrolę i znów żyć aktywnie? Cz 2”