Fibromialgia i trauma

Fibromialgia to przewlekła choroba objawiająca się tępym, rozlanym bólem mięśniowo-szkieletowym z tkliwością całego ciała oraz towarzyszącymi zaburzeniami afektywnymi, deficytami poznawczymi i zaburzeniami snu. Fibromialgia może dotknąć każdego w każdym wieku, ale częściej dotyczy kobiet.
Przyczyna przewlekłego bólu nie zawsze ma charakter czysto fizyczny. Coraz oraz więcej dowodów sugeruje istnienie związku między fibromialgią, a traumą, a charakter tej relacji może być zarówno fizyczny, jak i psychiczny.


Dokładne procesy stojące za fibromialgią nie są dobrze poznane. W patofizjologii tej choroby mogą odbywać rolę zaburzenia na poziomie autonomicznego układu nerwowego, zaburzenia układu immunologicznego czy zaburzenia osi podwzgórze – przysadka – nadnercza. Te same procesy zachodzą w organizmie w reakcji na wydarzenia traumatyczne.
Obecnie fibromialgia jest rozumiana jako zaburzenie o podwyższonej wrażliwości na ból, a badania sugerują, że reakcja organizmu na traumę może być czynnikiem wyzwalającym rozwój tej choroby.

Ogólne objawy fibromialgii obejmują:

przewlekły, rozlany ból całego ciała zlokalizowany osiowo, po obu stronach ciała
uczucie bólu, pulsowania lub pieczenia
przewlekłe zmęczenie
trudności ze snem
problemy żołądkowo-jelitowe
trudności z koncentracją (znane jako „mgła mózgowa”)
krótkotrwałe utraty pamięci
wrażliwość na temperaturę, dźwięk, światło i zapach
drętwienie kończyn
nadwrażliwość na dotyk
sztywność stawów i mięśni
lęk
depresja
znaczne obniżenie nastroju

Czy fibromialgia może być spowodowana traumą?

Dokładne przyczyny fibromialgii nie są do końca poznane, ale trauma i urazy psychiczne uważane są za jeden z czynników wyzwalających i podtrzymujących objawy tej choroby.

Przegląd 51 badań z 2018 roku wykazał, że większość osób żyjących z fibromialgią zgłosiła istotny związek między wystąpieniem objawów a doświadczeniem urazu emocjonalnego lub fizycznego.

Jakość puli danych była zbyt niska, aby wyciągnąć dalsze wnioski, ale eksperci zauważyli, że uraz emocjonalny występował częściej niż uraz fizyczny.

Dlaczego tak się dzieje?

To, jak doświadczenie urazu psychicznego przekłada się na przewlekły ból, może mieć związek z reakcją organizmu w obliczu skrajnego stresu, gdy aktywuje się reakcja walki lub ucieczki. Ważne aby pamiętać, że trauma nie kryje się w wydarzeniu. Trauma to reakcja psychofizjologiczna, która zachodzi w naszym układzie nerwowym i pozostaje w ciele na lata. Ta dysregulacja w układzie nerwowym wpływa na percepcję bólu wzmacniając doznania bólowe na poziomie ośrodkowego układu nerwowego.

Badania pokazują, że uraz tworzy sekwencję reakcji neurobiologicznych, które mogą wpływać na struktury mózgu, zmieniać synapsy neurologiczne i potencjalnie wpływać na ekspresję genów.

Ale też wtórnie, ból w fibromialgii może zmienić komunikację na poziomie ośrodkowego układu nerwowego. Przekształcone ścieżki nerwowe mogą wtedy wypaczać percepcję bólu i przyczyniać się do innych regularnie obserwowanych objawów, takich jak upośledzenie funkcji poznawczych, zaburzenia snu i zmęczenie.

Czy fibromialgia jest związana z traumą z dzieciństwa?

Fibromialgia nie jest związana wyłącznie z traumą z dzieciństwa, ale traumatyczne zdarzenia z dzieciństwa (ACE) mogą być powiązane z fibromialgią.

Niewielkie badanie z 2018 r. obejmujące 136 kobiet wykazało, że ACE były znacznie częstsze wśród osób żyjących z fibromialgią.

W 2020 r. szeroko zakrojone badanie populacyjne wykazało, że urazy psychiczne z okresu dziecięcego wiążą się z 2,06 razy większym ryzykiem rozwoju fibromialgii w późniejszym życiu.

Inne małe badanie kobiet z 2022 roku wykazało, że 88,2% badanych z fibromialgią doświadczyło traumy w dzieciństwie.

Wiemy obecnie, że narażenie na dużą ilość stresorów w młodości może negatywnie wpłynąć na sposób, w jaki rozwija się nasza reakcja na stres i sytuacje zagrażające, zwiększając podatność na zaburzenia związane ze stresem.

W jaki sposób zespół stresu pourazowego jest powiązany z fibromialgią?

Zespół stresu pourazowego (PTSD) to zaburzenie psychiczne będące formą reakcji na skrajnie stresujące wydarzenie, które przekraczyło zdolności danej osoby do poradzenia sobie i domknięcia cyklu reakcji walki lub ucieczki.
Zespół stresu pourazowego obejmuje objawy ponownego doświadczania w postaci flashbacków i ruminacji, unikania, stanów lękowych czy reaktywności emocjonalnej.

Chociaż przewlekły ból fizyczny nie jest definiującym objawem PTSD, te dwa zaburzenia często współwystępują ze sobą.

Niewielkie badanie z 2020 r. wykazało, że PTSD było związane z głównymi objawami klinicznymi fibromialgii, a większość osób żyjących z fibromialgią zgłaszała objawy PTSD przed zdiagnozowaniem przewlekłego bólu.

Nie jest jasne, czy fibromialgia jest przejawem przewlekłego bólu w PTSD, czy PTSD zaostrza objawy istniejącej fibromialgii, możliwe, że oba te schorzenia oddziałują na siebie.
Wśród badanych niektóre osoby zauważyły ​​zwiększoną wrażliwość na ból przed wystąpieniem traumatycznych przeżyć, już w dzieciństwie, która uległa pogorszeniu po zdarzeniu.


Współwystępowanie fibromialgii i lęku / depresji

Aż 50% osób z fibromialgią żyje z lękiem lub depresją w momencie rozpoznania tego zaburzenia. Choroby psychiczne są tak powszechne, że uważa się je za główny objaw fibromialgii.

To naturalne, że osoby chore doświadczają szybkich zmian nastroju, żyjecie z przewlekłym bólem dostarcza wielu wyzwań. Jeśli fibromialgia uniemożliwia robienie rzeczy, które sprawiają nam przyjemność i przeszkadza w podstawowych funkcjach, utrzymanie pozytywnego nastawienia jest niezwykle trudne.

Uczucie lęku i depresji z powodu fibromialgii to tylko jeden ze sposobów, w jaki to zaburzenie wpływa na nastrój. Skrajne uczucia smutku, lęku, złości i winy mogą być częstsze w fibromialgii z powodu zmian w mózgu, które zwiększają wrażliwość na ból.

Oznacza to, że osoba wrażliwa na bodźce bólowe, będzie doświadczała bardziej intensywnych reakcji emocjonalnych.

Leczenie fibromialgii

Ze względu na różnorodność prezentacji fibromialgii i brak wglądu w jej dokładne przyczyny, nie istnieje standardowe leczenie.

Skuteczne plany leczenia zazwyczaj obejmują podejście multidyscyplinarne, w tym:

farmakoterapia
fizykoterapia
psychoterapia
ćwiczenia fizyczne
terapie uzupełniające i łączone (np. akupunktura, masaż, tlenoterapia)
ćwiczenia umysł-ciało (np. joga, tai chi)
dieta

Fibromialgia występuje obok wielu innych schorzeń fizycznych. Zaburzenie to jest powszechnie obserwowane u osób żyjących również z zespołem jelita drażliwego (IBS), refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD) i przewlekłymi bólami głowy. Leczenie tych stanów jest również częścią leczenia fibromialgii.

Immunologia i terapie genetyczne są również badane pod kątem zastosowania w fibromialgii, mimo że obecnie nie uważa się jej za genetyczną ani autoimmunologiczną.

Lekarz stworzy niestandardowy plan na podstawie konkretnych objawów i historii medycznej.

Zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym mogą być łącznikiem między fibromialgią a traumą. Kiedy ciało wchodzi w tryb przetrwania, może doznawać długoterminowych zmian w funkcji i strukturze mózgu, które zwiększają wrażliwość na ból. Dlatego oddziaływania psychologiczne takie jak psychoterapia poznawczo-behawioralna bólu czy terapia traumy oparta na regulacji układu nerwowego, jak terapia Somatic Experiencing mogą przynieść ogromną ulgę w objawach i poprawić jakość życia chorych.

Nie każdy, kto doświadczył traumy zachoruje na fibromialgię i nie wszyscy ludzie żyjący z fibromialgią mają historię traum.

Trauma to tylko jedna z wielu potencjalnych przyczyn zidentyfikowanych w badaniach nad fibromialgią. Ze względu na szeroki wachlarz objawów klinicznych, na ogół konieczne jest multidyscyplinarne i niestandardowe podejście do leczenia fibromialgii.